10. Uzun Mirkova – Stari grad
Mirko Apostolović, zbog svog visokog rasta nazvan ’’Uzun’’ (visok na turskom), bio je bimbaša (vojni zapovednik) i jedan od viđenijih ustanika Karađorđa. Posebno se istakao u borbama za oslobađanje Beograda 1806. godine. Možda baš iz tog razloga, ulica sa njegovim imenom vodi iz pravca nekadašnjeg velikog pijaca i starog centra grada na Kalemegdan.
9. Pop Lukina – Stari grad
Pop Luka Lazarević spada među najhrabrije i najčestitije junake i vojvode Prvog ustanka. On je, inače, bio i svešteno lice. Na Mišaru je komandovao konjicom, i najzaslužniji je za veliku pobedu. Udar njegovog konjičkog odreda s boka na Turke razbio je protivničku vojsku. Kada je Šabac pao, Karađorđe ga postavi za komandanta grada (upravnika tvrđave). Kada je ustanak ugušen, pobegao je “preko vode” u Srem, i proveo je više od jedne decenije u izgnanstvu. Kada se vratio, Srbijom su već vladali Obrenovići, a i starost je uzimala svoj danak, te se nije vraćao državnim i vojničkim poslovima. Njegova ulica takođe vodi na Kalemegdan, od Brankovog mosta ka Sabornoj crkvi .
8. Gospodar Jovanova – Stari grad
Jovan Teodorović Obrenović, u narodu poznatiji kao gospodar Jovan, bio je upravnik rudničkog i požeškog regiona i rođeni brat Miloša i Jevrema Obrenovića. U Drugom srpskom ustanku se istakao u borbama na Ljubiću 1815. godine. Kasnije biva proglašen za vojnog komandanta moravsko-podrinjske oblasti. Učestvovao je u gušenju Đakove bune, a u Austrougarsku beži 1842. godine, posle Vučićeve bune. Ulica se nalazi ispod PMF-a, paralelno sa ulicom Strahinjića Bana i Gospodar Jevremovom.
7. Gospodar Jevremova – Stari grad
Jevrem Obrenović bio je najmlađi brat kneza Miloša Obrenovića i dugogodišnji obor-knez šabačke nahije. Bio je jedan od najpoznatijih Šapčana. U Šapcu je proveo 15 godina, koje mnogi smatraju ’’zlatnim periodom’’ za ovaj grad, i udario je temelje potonjeg ’’malog Pariza’’. Šabac je zbog njegovih savremenih shvatanja među prvima imao apotekare, lekare, otvarao nove škole… Godine 1831. postaje načelnik beogradske nahije, a zanimljivo je što je upravo u to vreme osnovana prva biblioteka u Beogradu.
6. Dobračina – Stari grad
Jovan Dimitrijević – Dobrača bio je bogati trgovac koji je pomagao ustanike. Kao i Luka Lazarević, istakao se u borbama na Ljubiću, a u Drugom srpskom ustanku je učestvovao sa oko 500 svojih ljudi, koje je, kako se pričalo, oružjem i hranom opremio novcem iz sopstvenog džepa. Kroz ulicu koja nosi njegovo ime često prolazimo na putu ka starom Dorćolu, a o njemu i ne znamo mnogo. U ovoj ulici se nalazi i čuvena Čukur-česma. Iako je Dobrača učestvovao i u Prvom i u Drugom ustanku, u kojima je potrošio sav svoj imetak (čak je planirao da otvori i školu o svom trošku), umro je u siromaštvu – primajući malu državnu penziju.
5. Skendar begova – Stari grad
Možda se neko, u svetlu novije istorije, zapitao otkud nacionalni heroj Albanije u srcu Beograda, te evo nekih podataka koje sigurno niste znali. Njegovo ime je Đurađ Kastriotić, od oca Jovana i majke Vojislave. Rođen je na severu današnje Albanije 1404. godine. Njegova porodica je materijalno pomagala Hilandar i često odlazila na Svetu Goru. Sa 18 godina odveden je u janjičare i punih 20 godina ratovao je na strani Turaka, da bi kasnije sa svojom vojskom prebegao i nastanio u svom rodnom kraju. Odbacio je islam i ponovo preuzeo pravoslavlje. Do kraja života se borio protiv Turaka i bio zaštitnik hrišćanstva na tim prostorima.
A kako je istorija Đurađa Kastriotića pretvorila u Đerđ Kastriota… nećemo komentarisati. Barem ne ovom prilikom.
4. Žorža Klemensoa – Stari grad
Žorža Klemensoa je bio istaknuti francuski političar sa početka XX veka. Vrlo brzo je shvatio da je sukob sa nemačkom neminovan, te je kritikovao one političare koji su bili spremni na kompromise i popuštanja. Pri kraju rata, od 1917. godine, bio je i premijer i ministar rata Francuske. Tada se istakao kao vrhunski organizator fronta i pozadine. Bio je učesnik mirovnog skupa u Versaju, gde je insistirao na što strožim uslovima protiv poražene Nemačke.
3. Maršal Birjuzova – Stari grad
Sergej Birjuzov je bio general Sovjetske Crvene armije u Drugom svetskom ratu. Ranjavan je čak četiri puta. Za svoje mesto u srcu Beograda se izborio u oktobarskim borbama 1944. godine, kada je sa svojom oklopno-motorizovanom brigadom oslobađao od Nemaca ulicu po ulicu. Ironičnom igrom sudbine, način na koji je general napustio ovaj svet se takođe vezuje za ovaj grad. Njegov avion se 1964. godine srušio nadomak Beograda, u predelu Avale, na putu ka proslavi dvadesetogodišnjice oslobođenja grada.
2. Venizelosova – Stari grad
Elefterios Venizelos je možda najistaknutiji političar Grčke u njenoj novijoj istoriji. Bio je veliki protivnik grčkog princa Đorđa, što je kasnije izazvalo veliku podelu u celom narodu. Bio je premijer vlade Grčke u godinama pre i za vreme Balkanskih ratova, i u toku Prvog svetskog rata. Zbog pobeda koje je u tim ratovima Grčka izvojevala, ostao je upamćen kao nacionalni heroj.
1. Tadeuša Košćuška – Stari grad
Puno ime mu je bilo Andrej Tadeuš Bonaventura Košćuško, i u pitanju je poljski i litvanski nacionalni heroj koji je bio vođa njihovog ustanka protiv Rusije 1794. godine. Borio se i u Američkom ratu za nezavisnost u činu pukovnika, a bio je na strani severa i generala Vašingtona. Za učešće u tom ratu dobio je čin generala. Jedan veoma zanimljiv lik istorije, koji je čitav život proveo ratujući za slobodu, bilo svog naroda bilo nekog drugog. Slobodarski duh koji je imao ga u Beogradu tesno povezuje sa još jednim junakom, Rigom od Fere, čiji se spomenik nalazi baš u ulici Tadeuška Košćuška.